Paušalno je termin latinskog porekla, sa značenjem: prosečno, otprilike, iznos koji se plaća na osnovu procene i prosečnog predračuna ili ceneći okolnosti ili na osnovu prethodnog perioda.
Paušalno oporezivanje je vid poreske obaveze koji se razrezuje na osnovu prihoda ostvarenih obavljanjem samostalne delatnosti, ali ne na osnovu realno ostvarenih prihoda, već na osnovu elemenata i kriterijuma propisanih odgovarajućim zakonom (Zakon o porezu na dohodak građana) i to: visine prosečne zarade po zaposlenom, ostvarene u godini koja prethodi godini za koju se utvrđuje visina paušalnog prihoda; mesta – lokacije poslovnog objekta poreduzetnika; opremljenosti radnje; broja zaposlenih i članova porodice, angažovanih u radu; tržišnih uslova u kojima se obavlja predmetna delatnost; površine lokala; starosti poreskog obveznika i njegove radna sposobnost; visine prihoda poreskog obveznika koji obavlja istu ili sličnu delatnost, pod uporedivim, tj. istim ili sličnim uslovima, kao i drugih okolnosti koje mogu uticati na ostvarivanje dobiti).
Preduzetnik podnosi zahtev za paušalno oporezivanje, ukoliko ispunjava zakonom propisane uslove za odobravanje i podnesi zahtevane dokaze (o razlozoma zbog kojih smatra da ne može da vodi poslovne knjige, odnosno zbog kojih smatra da mu njihovo vođenje otežava obavljanje delatnosti; o iznosu ostvarenog prometa u godini koja koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez odnosno planiranom prometu, ukoliko se počinje obavljane delatnosti; o činjenicama i okolnostima kao što su lokacija i površina radnje, opremljenost, broj zaposlenih itd.). Na osnovu pomenutih podataka, nadležni poreski inspektor, uzimajući u obzir i podatke do kojih je došao tokom postupka kontrole ili na drugi način, donosi rešenje o utvrđivanju mesečnog iznosa ovog prihoda koji predstavlja osnovicu na koju se plaća porez po stopi od 10 % i doprinosi po stopi od 35,8 %.
Suština, dakle, paušalno određenog poreza je u tome, da se isti plaća u visini utvrđenoj poreskim rešenjem, bez obzira kako preduzetnik realno posluje. „Prednost“ tzv. paušalaca je u tome što ne moraju da vode poslovne knjige, da sačinjavaju bilanse – završne račune, kao ni da vode evidenciju o troškovima – jedina obaveza je vođenje knjige ostvarenog prometa. Sa svega iznetog proizilazi da najveća prednost paušala u oporezivanju može, istovremeno, biti i najveća mana ovog sistema, zavisno od stepena uspešnosti poslovanja obveznika. Naime, ukoliko je preduzetnik uspešno poslovao, a razrezan mu je, u odnosu na ostvaren prihod, relativno mali iznos poreza, takav preduzetnik „koristi“ sve prednosti paušala – sa druge strane, paušal nije najsrećnije rešenje za preduzetnika sa malim prometom.
