Pojam „svastika“ potiče od sanskrita svastike, što znači – sreća, blagostanje, dobrobit. Svastika predstavlja ekvilateralni krst, koji se sastoji od krakova iskrivljenih pod pravim uglom (u levu ili u desnu stranu). Naziva se još i „kukasti krst“ ili „tetra – gamadion“. Prikazuje se sa linijom u sredini u horizontalnom položaju, a ponekad i pod uglom od 45 stepeni.
Najstarija svastika datira još od oko 4 000 godine pre nove ere i kao deo tzv. Vinčanskog pisma, a kao deo induskog pisma se javlja iz vremena oko 3 000 godine pre nove ere. Neki podaci govore, da se najraniji primer svastike pojavio u Mezinu (Ukrajina), koji je bio urezan u figuru od slonove kosti, a datira još od 10 000 godina pre nove ere, i smatrao se kao simbol polodnosti. Svastika je kao motiv upotrebljena u neolitskoj Evroaziji, kao i u severno – američkim kulturama i drugim delovima sveta. Takođe, svastika se nalazila i u građanskim i religijskim ceremonijama Indije, gde su indijska venčanja, hramovi, proslave i slično, ukrašavani simbolom svastike. Na Baliju, i u Indoneziji uopšte, svastika kao simbol je počela da se koristi zahvaljujući hindu kraljevima, tako da i danas predstavlja sastavni deo hinduizma. U Evropi se svastika prvi put pojavljuje na artefaktima, iz perioda prethrišćanstva. U Vinčanskoj kulturi, u doba neolita, svastika se javlja uglavnom na grnčarijama koje su stare od oko 4 000 godina pre nove ere, i označavala je beskrajni ciklus rođenja i smrti. Simbol svastike su tada zvali – „malo Sunce“ i označavala je prvo božanstvo Sunca (Svaroga – slovenskog boga vatre i neba). Razni simboli (uglavnom primerci grnčarije), javljaju se i u bronzanom i gvozdenom dobu, u predelu Severnog Kavkaza i Azerbejdžana. Za vreme antičkog perioda, svastiku su kao simbol koristili i Hetiti, Kelti i Grci (kao geometrijski ili religijski simbol), a upotrebljavao se i kao amajlija. Na prostorima Srbije, svastika je pronađena na podnom mozaiku grada Naisa (prethrišćanski period), kao i na arheološkom lokalitetu Lepenski vir (Istočna Srbija). Takođe, simbol svastike se nalazio i na rukotvorinama domaće radinosti (ćilimima i narodnim nošnjama, na kojima je simbolizovao blagostanje).
U budizmu, hinduizmu i đainizmu, svastika predstavlja sveti simbol i javlja se još u VI veku pre nove ere, gde na primer, u hinduizmu predstavlja simbol sreće, Sunca i Brama, a ukrašena je tačkama u svakom kvadrantu. U hinduizmu, svastika prevashodno predstavlja simbol Boga, a takođe i simbol za četiri pravca sveta. Koristi se u raznim ritualima, a viđena je i na primerima Hindu arhitekture. U đainizmu, indijskoj religiji, koja propagira put potpunog nenasilja nad svim živim bićima, svastika predstavlja jedan od glavnih simbola i vezuje se različita stanja duše u ciklusu (život – smrt – ponovno rađanje).
Organizacije koje se bave za borbu za ljudska prava, svastiku koriste kao simbol blagostanja, napretka i sreće. Vazduhoplovstvo Finske je simbol svastike (kao grba), počelo da koristi od 1918. godine, i zadržao ga na finskim avionima sve do poreioda posle II svetskog rata. Primer, da svastika u vazduhoplovstvu nosi simbol sreće je i druga žena za pilotiranje u Americi – Matilda Moistan, koja je na svojoj uniformi nosila znak svastike. Svastika se nalazila i na sovjetskim novčanicama, u periodu od 1917. – 1923. godine. Takođe, na rukavima oficira Crvene Armije, u istom periodu je ovaj simbol bio ušivan na uniformu (u lovorovom cvetu, gde su stajala slova – R. S. F. S. R.). Zanimljiva činjenica je, da se u našem jeziku pojam svastike koristi kao ime za sestru od supruge, a zašto je to tako, još uvek niko nije jasno definisao.
Svastika kao simbol nacizma
U današnje vreme, simbol svastike se najčešće vezuje za simbol Nacističke partije (pre i za vreme II svetskog rata). Svastika je usvojena kao simbol nemačke Nacionalne socijalističke radničke partije, pod vođstvom Adolfa Hitlera, u Evropi i Severnoj Americi, i predstavljala je uglavnom fašizam, rasizam i II svetski rat. Pre toga, svastiku kao simbol je otkrio Hajnrih Šliman, tokom iskopavanja Troje, koji je tvrdio da je svastika pouzdani dokaz migracije Arijevaca (indoevropskih naroda). Na osnovu Šlimanovog istraživačkog rada i tvrdnji, nacisti su svastiku izabrali za svoj simbol, čime bi istakli svoje arijevsko poreklo. U nacizmu, svastika kao simbol doživljava svoj procvat krajem XIX veka. Nacistička partija, na čelu sa Adolfom Hitlerom je koristila ovaj simbol (kao kukasti krst) kao svoj, i na osnovu toga svastika postaje najprepoznatljiviji simbol propagande nacizma. Pojavljuje se na nacističkoj zastavi, na izbornim plakatima, vojnim medaljonima, bedževima itd. Među Hitlerovim nacistima, nazvana je i kao „Hakenkreuz“, sa krakovima okrenutim u desno. Međutim, obzirom da je simbol svastike najviše imao uticaja da bude vezan za simbol ovog doba, u današnje vreme za sobom ima negativan kontekst, jer ukazuje na ružnu stranu istorije tokom II svetskog rata, na fašizam i rasizam.
