Rektum (rectum intestinum, lat.), pravo crevo ili anus predstavlja završni deo digestivnog trakta, odnosno debelog creva koji se završava anusom. Rektum je kod ljudi dug od 11 – 14 cm, a u blizini svog završetka je proširen, formirajući ampulu rektuma.
Rektum, kao i kolon se snabdeva krvlju putem arterija i vena, a duž krvnih sudova se nalaze limfni čvorovi (limfni nodusi) koji su obično veličine zrna pasulja. Limfni čvorovi proizvode i skladište odbrambene ćelije organizma koje pomažu u borbi protiv infekcija, upala i tumorskih ćelija.
U predelu anusa nalaze se dva kružna mišića.
Rektum služi kao privremeno skladište fecesa, a kako se zidovi rektuma šire punjenjem, oni aktiviraju receptore locirane u zidu, nakon čega se kod ljudi stvara osećaj za defeciranjem (pražnjenjem). U slučaju da se pražnjenje prolongira, sadržaj rektuma se delom vraća u debelo crevo gde se apsorbuje voda, nakon čega feces postaje tvrđi, te tada često dolazi do opstipacije (zatvora). Takođe, rektum služi i kao mesto aplikacije mnogih vrsta lekova (tzv. čepića), kao i za merenje telesne temperature kod dece i životinja.
Oboljenja rektuma
Od izvesnih lokalnih oboljenja rektuma boluje skoro jedna trećina odraslih osoba u nekom period svog života. Tih oboljenja ima dosta, počevši od najčešćih hemoroida, pa sve do fistula, polipa, apscesa, analnog svraba, stranog tela u anusu i slično.
Polipi rektuma predstavljaju izrasline (nalik bradavicama) koje se nalaze u rektalnoj sluzokoži i čija veličina varira.
Prolaps (ispadanje) rektuma predstavlja ispadanje sluzokože rektuma kroz čmar i do ispadanja rektuma najčešće dolazi zbog naprezanja tokom pražnjenja creva.
Analni svrab (pruritus ani, lat.) predstavlja hronični svrab kože koji se javlja u okolini anusa, u čijem je delu koža vlažna i osetljiva.
Fistula anusa (fistula in ano, lat.) predstavlja neku vrstu prolaza između sluznice rektuma i površine kože u blizini anusa, koja nije normalna i uobičajena, tj. defektna je.
Apscesi su infekcije oko anusa, a mogu biti perirektalni i perianalni.
Fisura anusa (fissure in ano, lat.) predstavlja ulceraciju ili cepanje sluznice anusa.
Hemoroidi (šuljevi) predstavljaju varikozno proširenje vena koje dreniraju krv iz rektuma. Oni su izgrađeni od krvnih sudova, venskih glatkih mišićnih vlakana i vezivnog tkiva. Postoje unutrašnji i spoljašnji hemoroidi. Unutrašnji hemoroidi pucaju i javlja se krv u stolici, dok spoljašnji hemoroidi predstavljaju izrasline nastale na anusu usled naprezanja prilikom pražnjenja.
Krv u stolici, pored hemoroida, može imati i druge posledice, među kojima su i akutni kolitis i dijareja (proliv), hronični kolitis, benigni tumori i maligni tumori rektuma ili creva.
Povreda rektuma i prisustvo stranog tela, uglavnom nastaje slučajno (padom ili direktnom povredom), ali i namernim unošenjem stranog tela u anus (prilikom seksualnih pobuda, kod homoseksualaca i slično). Klinička slika ovog oboljenja je različita i zavisi od samog stranog tela i dužine njegovog zadržavanja u anusu. Dijagnoza se postavlja rektoskopskim pregledom. Komplikacije svih ovih stanja dovode do perirektalnih infekcija, rupture creva, povrede sfinktera ili pojave fistule.
