Panofobija je pojam grčkog porekla, nastao od grčke reči phobos, koja u prevodu znači – strah ili beg, a sam pojam predstavlja, najkraće rečeno: strah od svega i vodi se kao vrsta fobije, još uvek medicinski nepriznata.
Panofobija u odnosu na veliki niz ostalih fobija, spada u pet najneobičnijih fobija, obzirom na to da postoji mali broj osoba koje imaju strah od svega, a ne samo, na primer – strah od zatvorenog prostora, strah od visine i slično. Panofobija se drugačije naziva i – omnifobija.
Panofobija uključuje strah od svega što pojedinca okružuje, uključujući: predmete, ljude, životinje, biljke, situacije itd. Osobe koje pate od ove fobije su neprekidno u strahu da će im se nešto loše desiti. Ovaj poremećaj je u određenoj meri povezan i sa anksioznošću, ali i sa drugim vrstama fobija.
Osoba panofobiju razvija kao posledicu neke druge fobije ili straha od nečega i zbog teškoća koje su na osnovu tog straha prisutne. Takođe, panofobiji može da prethodi i moguća posttraumatska depresija ili genetika.
Fobije koje su najčešći prethodnici panofobije su: agorafobija (strah od ljudi), socijalna fobija (strah od situacija u društvu), klaustrofobija (strah od ograničenog i zatvorenog prostora), brontofobija (strah od grmljavine i munje), tripofobija (strah od rupa), ergofobija (strah od posla), somnifobija (strah od spavanja), heliofobija (strah od sunca), hidrofobija (strah od vode) i aklufobija (strah od mraka).
Panofobija se u određenom broju slučajeva, kao što je već pomenuto, javlja i kod osoba koje su preživele određeni traumatski događaj na osnovu koga su postali psihički slabiji i koji ih je psihički oštetio i oslabio. Ta trauma prouzrokuje depresiju i anksioznost, ali i mnoga druga mentalna stanja, kao što je psihoza.
Pored ovoga, genetika takođe može biti faktor nastanka panofobije. Naime, razna istraživanja su došla do zaključka da osećaj straha i anksioznosti mogu biti nasledni, kao i moguće osobine koje određena osoba genetski prima od svojih predaka. Uglavnom su u senci panofobije neke druge neotkrivene fobije, koje su ostale neprimećene i bez adekvatnog načina lečenja, te iz tog razloga, panofobija ima pozadinu neke druge fobije.
U osnovne simptome koji se javljaju kod osoba koje pate od panofobije su: vrištanje i plakanje nakon pojave straha, izolovanje od ljudi i određenih situacija, povećano budno stanje, oslabljen osećaj samopouzdanja, osećaj depresije i mentalnih teškoća, napadi paničnih stanja, pojačano znojenje, mučnina i povraćanje, ubrzani otkucaji srca, otežano disanje i osećaj gubitka kontrole.
Takođe, pojedini panofobiju objašnjavaju čak i kao – iznenadno trzanje prilikom sna, prilikom iznenadne prestravljenosti. Isto tako, panofobija se određuje i kao tzv. „nespecifični strah“, baš iz razloga što predstavlja strah od svega. Neki analitičari tvrde i to da je panofobija i nejasan strah od nepoznatog zla.
Ukoliko se ne pristupi lečenju, panofobija može razviti druge depresivne poremećaje i ujedno narušiti kvalitet života.
Isto tako, ukoliko simptomi panofobije potraju duže od pola godine, savetuje se kontaktiranje sa lekarom i započinjanjem lečenja. Panofobija se leči kombinacijom lekova i psihoterapije, a lečenje izvodi psihijatar. On primenjuje najpoznatiju psihoterapiju, tzv. desenzitaciju i u njoj lekar pacijenta izlaže predmetima, ljudima situacijama koje izazivaju anksioznost. Sve ovo se izvodi uz izabrane tehnike opuštanja, u šta spada kontrolisano disanje, opuštanje tela i mišića i potiskivanje loših misli.
Ovaj proces je dugotrajan, a osnovni cilj je da se pacijent izlaže strahu da bi uspeo kontrolisati taj isti strah.
Druga terapija koja se smatra uspešnom u lečenju panofobije je – kognitivno bihevioralna terapija koja je usmerena ka prepoznavanju negativnih misli. Ovom terapijom se pokušavaju ukloniti razne vrste uznemirujućih misli kod pacijenta, nakon čega se izgrađuje pozitivan i kvalitetan život putem saveta i razgovora u kojima pacijent deli svoje strahove, slabosti i loše misli.
Od lekova, u lečenju panofobije se koriste razne vrste antidepresiva, u zavisnosti od simptoma koji prate panofobiju.
Panofobija, kao medicinski fenomen nije još uvek registrovana kao zvanična vrsta fobije, te se iz tog razloga retko može sresti u medicinskoj stručnoj literaturi.
