Ornitologija spada u naučne discipline biologije, odnosno u granu zoologije i bavi se proučavanjem ptica, a osobe koje se bave ovim poslom nazivaju se ornitolozi. Ornitologija je pojam grčkog porekla, nastao od dve grčke reči – ornithos, što znači ptica i logos, što znači – nauka. Pored ornitologije, zoologiji pripadaju i – antrozoologija, apiologija, araknologija, cetologija, konkologija, entomologija, etologija, herpetologija, kriptozoologija, malakologija, mamalogija, mirmekologija, neuroetologija, planktologija, paleozoologija i primatologija.
Ornitolog proučava, pre svega, morfologiju i anatomiju ptica, kao i njihovo ponašanje, osobine i njihova staništa. Na primer, ornitolozi su u XIX veku otkrili i utvrdili da ptice selice lete u toplije krajeve, a sve do tada je bila opštepoznata zagonetka – “gde nestaju ptice tokom zime? ”.
Preci današnjih ptica su bili slični dinosaurusima, a jedan od najpoznatijih fosila je pronađen u Nemačkoj 1861. godine i bio je fosil ptice Archeopterix (tzv. praptica), koja je živela pre 150 miliona godina. Danas se ovaj fosil čuva u jednom muzeju, u Londonu. Danas su ptice, posle riba, najrasprostranjenija vrsta životinja, i ima ih oko 9 800 vrsta, mada pojedini statističari tvrde da ih ima i više.
Područja rada ornitologije su sledeća:
- sistematika i taksonomija ptica,
- anatomija i fiziologija ptica,
- orijentacije ptica u prostoru,
- istraživanje ponašanja i tehnike leta ptica,
- odgajivačnice ptica za potrebe prehrambene industrije,
- korišćenje ptica u domaćinstvima (na primer – golub pismonoša i dr.) i
- istraživanje ptica koje su prenosioci bolesti (na primer – ptičiji grip i sl.).
Prvo ornitološko društvo je nastalo 1889. godine u Britaniji i zvalo se – Kraljevsko društvo za zaštitu ptica (The Royal Society for the Protection of Birds – RSPB), dok danas ornitologija predstavlja visoko razvijenu nauku sa mnoštvom ornitoloških zajednica.
