Pojam nefrologije je starogrčkog porekla i izveden je od reči – nefro, što znači – bubreg i logos, što znači – nauka. Nefrologija spada u granu interne medicine, koja je posvećena funkcionisanjem, radom i bolestima bubrega i mokraćnih puteva. Specijalista ove grane interne medicine, koji je završio subspecijalizaciju iz oblasti nefrologije se naziva – nefrolog. Nefrolog se bavi proučavanjem, dijagnostikovanjem i lečenjem gore pomenutih bolesti.
Nefrologija obuhvata veliki spektar zdravstvenih problema vezanih za lečenje bubrega, mokraćnih puteva, a najčešći odlasci nefrologu su uglavnom problemi bolesnika sa mokrenjem. Problemi sa mokrenjem mogu biti različitih vrsta, a obično se opisuju kao peckanje pri mokrenju, što je najčešće posledica infekcije mokraćnih puteva, upale penisa i kamena ili peska u bubrezima. Slabije mokrenje se uglavnom javlja kod starijih muškaraca, a uzrok tome je uvećana prostate. Međutim, simptomi slabijeg mokrenja se mogu javiti i kod žena starijeg životnog doba. Što se tiče nesposobnosti mokrenja, i ova pojava se češće javlja kod muškaraca, kao posledica kamena u bubregu, a kod žena se uglavnom javlja u toku trudnoće ili kod postojanja mioma na materici, koji pritiskaju mokraćnu bešiku. Inkontinencija ili nekontrolisano mokrenje je problem koji je prema statistikama medicinskih stručnjaka, dva puta češći kod žena nego kod mukaraca, naročito kod žena starijeg životnog doba. Normalan broj mokrenja kod osoba je od 4 – 6 puta dnevno, sve u zavisnosti od količine tečnosti koju unesu u svoj organizam tokom dana. Takođe, problem sa mokrenjem mogu imati i bolesnici koji se leče od multiple skleroze.
Nefrolog leči sve bolesti koje su vezane, kao što je već pomenuto, za bubrege i mokrećnu bešiku. Ove bolesti su najčešće upalne prirode koje su izazvane bakterijama, gljivicama ili virusima (npr. cistitis, upala bubrega – imunološka i neimunološka, glomerulonefritis, pijelonefritis itd). Pregled nefrologa uključuje uzimanje detaljne anamneze pacijenta, merenje krvnog pritiska, pregled srca, pluća i ekstremiteta. Takođe, pacijent se šalje i na dodatne preglede, kao što su – razne vrste briseva mokraćnih puteva, urinokultura, ultrazvuk bubrega, laboratorijske analize krvi, skener, magnetna rezonanca itd.
U praksi se nefrolog susreće i sa bolestima bubrega koje su posledica poremećaja metabolizma, a manifestuju se pojavom peska ili kamenja u bubregu i pojavom nazvanom “giht”. Giht nastaje kada se kristali mokraćne kiseline nakupljaju u zglobovima, a najčešće je to veliki zglob palca na nogama, a može se pojaviti i zahvatiti i ostale zglobove (koleno, gležanj, stopalo, ruke i lakat). Giht se najčešće javlja kod muškaraca starijih od 40 godina i kod žena u menopauzi. Klinička dijagnoza gihta se zasniva na osnovnim početnim simptomima i testovima krvi. U slučaju hroničnog gihta, već se na rendgenskom snimku mogu videti – oštećenje hrskavice i kostiju. Lek za giht za sada ne postoji, ali se može zalečiti uz pravilnu ishranu, zdrav život i redovnu upotrebu namenskih lekova, koje daje nefrolog.
Cista bubrega je još jedan od problema sa kojom se susreće nefrolog, i ona se dijagnostikuje rutinskim ultrazvučnim pregledom abdomena i ne predstavlja veliki problem za pacijenta, već samo zahteva redovne godišnje kontrole i posete nefrologu. Veći problem može imati pacijent sa policističnim bubregom, koja se vezuje za naslednu bolest. U ovom slučaju, lek ne postoji, već je lečenje usmereno na ublažavanju simptoma i sprečavanju većih komplikacija, kao što su bubrežna hipertenzija i karcinom bubrega. Bubrežna hipertenzija spada u vrstu sekundarne hipertenzije izazvane bolestima bubrega, a njen glavni uzrok je stenoza (suženje) arterije, koja dovodi krv u bubrege (tzv. renalna arterija). Na ovu bolest, nefrolog najčešće sumnja, kada je povišen krvni pritisak, naročito kod mlađih osoba.
Nefroza predstavlja kliničko stanje bubrega koju karakteriše proteinurija, hipoproteinemija, hipoalbuminemija, edemi i povišen holesterol i trigliceridi u krvi. Ovu bolest, takođe leči nefrolog i najviše je zastupljena kod dece i osoba od 18 – 30 godina starosti. Do nefroze dolazi usled oštećenja bubrežnih glomerula i njihove upale. Takođe, uzrok nefroze mogu biti i neke druge bolesti, kao što su dijabetes, reumatski artritis ili amiloidoza. Najuočljiviji simptom nefroze je preobilno nakupljanje tečnosti (edemi), koji se mogu pojaviti na gležnjevima, licu (najčešće obrvama) i na bilo kom drugom delu tela. Lečenje, nefrolog vrši na osnovu opšte kliničke slike i ozbiljnosti bolesti, kada uglavnom preporučuje dijetetski režim ishrane, uz obaveznu redukciju unosa soli u organizam. Od lekova se daju lekovi iz grupe diuretika, kao i kortikosteroidi, sve pod nadzorom nefrologa.
Hronična insuficijencija bubrega je poslednji stadijum bolesti, pri čemu dolazi do nepovratnog oštećenja nefrona (bubrežnog tkiva). Do ove bolesti dovode česte imunološke i neimunološke upale bubrega, hronične infekcije urinarnog trakta, urođene anomalije bubrega itd. Pacijente koje prati ova bolest, nefrolog počnje da leči sa posebnom vrstom terapije – dijalizom, a ako postoji mogućnost, vrši se i transplatacija bubrega.
Karcinom organa mokraćnih puteva, kao i karcinom bubrega je svakako najteži oblik bolesti koji je “u rukama nefrologa”. Ove bolesti se čak mogu ustanoviti i na vreme, ukoliko se ide na redovne ultrazvučne preglede, uz nadzor nefrologa. Početni simptomi su uglavnom bolovi u donjem delu stomaka, kao i pojava krvi u mokraći. Najzastupljeniji karcinom bubrega je Adenokarcinom, i češće se javlja kod muškaraca, starijih od 50 godina. Takođe, i ciste bubrega mogu biti maligne, a veliki problem što se tiče karcinoma bubrega predstavlja to što karcinom bubrega ponekad ne prate nikakvi značajni i alarmanti simptomi, te se otkriva, kada je bolest već uznapredovala.
Jednu od zanimljivosti vezanih za nefrologiju je slučaj od kojeg su određeni stručnjaci razvili teoriju, gde se tvrdi da pacijenti na dijalizi (koji imaju veći holesterol u krvi, koji se ne pridržavaju dijetetskog režima ishrane itd.) žive duže od pacijenata koji “poštuju pravila”. Ova teorija je proglašena “fenomenom”, a otkrio ju je američki nefrolog i epidemiolog Kamyar Kalantor – Zadeh, 2003. godine i sve primere objavio u vodećim nefrološkim časopisima.