Monoteizam je pojam grčkog porekla nastao od dve grčke reči: monos, koja u prevodu znači – jedan i reči theos, koja u prevodu znači – Bog. Monoteizam predstavlja veru u samo jedno univerzalno božanstvo.
Prema definiciji, monoteizam predstavlja religiju u kojoj vernici pripadaju i veruju samo u jednog Boga.
Monoteizam se posmatra u užem i širem smislu, u zavisnosti od vrste religije. U određenim religijama važi pravilo verovanja u više božanstava, ali je samo jedan vrhovni Bog.
Naime, u užem smislu posmatrano, monoteizmu pripadaju – hrišćanstvo, islam i budizam, a u širem smislu – bahaizam, zoroastrizam, atonizam, ravidaizam, deizam, sikizam, tenrikjo, hunduizam, kaodaizam i ekandar. Na osnovu toga, razlike su između ekskluzivnog monoteizma i monoteizma kod kojeg se priznaje i postojanje i drugih Bogova, tzv. plurimorfni monoteizam. Upotrebu termina monoteizma, prvi je upotrebio Henri Mor (1614 – 1687), u engleskom jeziku.
Monoteizam kao pojam je nastao u današnjoj Grčkoj u toku XVII veka.
U svim gradovima Antičke Grčke postojao je sopstveni Bog grada, zaštitnik, kome su se stanovnici molili. Kada se pojavilo tzv. “apsolutno dobro i zlo”, dolazi do potrebe za samo jednim božanstvom koje bi predstavljalo apsolutno i najviše dobro na svetu.
Neke od monoteističkih tvrdnji je i ta da monoteizam datira još iz kasnog bronzanog doba (Ehnatonova velika himna Atenu). Takođe, tvrdi se da se monoteizam pojavljuje i u gvozdenom dobu, u južnoj Aziji, u Vedskom period.
Do XIX veka se u hrišćanstvu tvrdilo da je monoteizam bila izvorna religija, ali je izgubljena tokom tzv. čovekovog pada.
Ove tvrdnje su nestale usled napretka evolutivne teorije, kada se došlo do zaključka da se do monoteizma došlo od animizma preko politeizma.
Monoteističke religije su soterološke religije (spasilačke). Soterologija predstavlja nauku o spasenju na onom svetu u čije postojanje se veruje. Biblija u svom sastavu predstavlja najverniji natprirodni izvor svog učenja o životu, iz razloga što je predstavljen samo jedan Bog, na osnovu čega se u njoj potvrđuje monoteizam.
Monoteističke religije imaju zajedničke karakteristike, među kojima su sledeće: rasprostranjene su širom sveta, svaka monoteistička religija ima svog Boga, odnosno osnivača, monoteističke religije su spasilačke (uče o spasenju posle smrti) itd. Sve monoteističke religije su nastale na Bliskom istoku i međusobno su uticale jedna na drugu.
