Martirijum se objašnjava i predstavlja određenu vrstu mučeništva. Pojam je grčko – latinskog porekla, nastao od grčke reči martyros, što znači – svedok i latinske reči martyrium, što znači – mučeništvo.
Martirijum se kao pojam vezuje za hrišćanstvo, odnosno za sve patnje, stradanja, kao i smrt koje doživljava osoba koja strada za Hristovu veru.
Martirijum takođe predstavlja i deo crkve u kome je smešten grob mučenika koji je život dao za Hristovu veru.
Martirijumi su naročito bili prisutni u arhitekturi ranog hrišćanstva, a predstavljali su grobnu crkvu mučenika. Ovakvi grobovi su bili smešteni na grobljima van grada, a obeleženi su tzv. edikulom (specifičnom nadgrobnom građevinom). Martirijumi su uglavnom bili mali i nisu imali jasan arhitektonski plan, nalazeći se u širokom spektru dizajna.
Arhitektura martirijuma je prvobitno razvijena iz arhitekture Rima, a kasnije je iste forme martirijuma usvojila i islamska arhitektura, koja ga je koristila u stvaranju hramova.
Originalni oblici martirijuma su sledeći:
- prisutna jezgra većeg proširenja (bazilika St. Gereon, Nemačka, IV vek),
- zgrada sa tri apside (Catacomb of Callixtus, Rim),
- Santo Stefano Rotondo, Rim, kraj V veka,
- Bazilika San Lorenco, Milano, IV vek,
- Crkva Svetih Grobova, Jerusalim,
- Crkca Sv. Simeona, Sirija, V vek,
- Martirujum Sv. Denisa, Monmartr, Pariz,
- Martirijum Sv. Hripsima, Jermenija,
- San Pietro, Rim.
Od IV veka se za sve mučenike počeo koristiti izraz – svetac, jer se verovalo da su svi oni koji su stradali za hrišćanstvo, ustvari – svetitelji. Od tada su se svi oni sahranjivali u tzv. kriptama.
