Kulminacija je pojam latinskog porekla, nastao od latinske reči culmination, što u prevodu znači – vrhunac, najviša tačka nečega, vrh.
Generalno, kulminacija predstavlja vrhunac neke drame. Kulminacija u figurativnom smislu predstavlja vrhunac, odnosno najvišu tačku u razvitku nečega (tzv. “kap koja je prelila čašu”).
Astronomija kulminaciju definiše kao prolazak zvezde ili drugog nebeskog tela kroz meridijan nekog mesta, te tako postoji: gornja i donja kulminacija. Gornja kulminacija predstavlja prolazak nekog nebeskog tela kroz meridijan nekog mesta iznad horizonta, a donja kulminacija predstavlja isti proces, samo što se on dešava ispod horizonta.
Književnost, kao i pozorište, kulminaciju predstavlja kao etapu u određenom komadu, koja je obojena vrhuncem drame, odnosno kulminacijom određenog dela.
Drama koja spada u književna dela se sastoji od pet činova, a to su:
- ekspozicija
- zaplet
- kulminacija
- peripetija
- rasplet.
Ekspozicija predstavlja prvi čin dramskog dela, u kome gledalac saznaje ko je glavni lik, kao i ostale ličnosti drame, upoznaje se sa njihovim odnosima i karakterom. U ovom činu se pružaju informacije o početnoj situaciji i događajima.
Zaplet predstavlja drugi čin dramskog dela u kome dolazi do razvijanja prethodno započetog sukoba i radnje. U zapletu se jasnije vidi karakter likova, kao i sve ostale finese.
Kulminacija predstavlja treći čin dramskog dela koju karakteriše vrhunac sukoba i radnje, jasnije se vide namere junaka i potpuno se otkrivaju njihove namere i pravo lice. Kulminacija podrazumeva najviši stepen dramskog dela ako se gleda razvijanje dramske radnje, te ona mora biti pripremljena događajima koji su prethodili i postupcima glavnog lika. U kulminaciji, glavni junak je obavezan da gledaocu bude jasan u svim svojim fazama, i kao ličnost i kao karakter. U fazi kulminacije dramske radnje, gledalac se opredeljuje da li je ili nije na strani glavnog lika.
Četvrti čin dramskog dela predstavlja peripetija u kome se predstavlja preokret u radnji, a sve u korist pobednika u sukobu. U ovom delu dramske radnje se radnja privodi kraju i jasno se vidi ili naslućuje kraj zapleta, kao i krajnji ishod. Peripetija u osnovi označava preokret koji nastaje za vreme razvijanja dramske radnje.
Rasplet predstavlja pet čin dramskog dela i poslednju etapu u razvijanju dramske radnje. U ovoj etapi se završava dramski sukob, a rasplet mora biti prirodan, nastao iz celokupnog toka čitave dramske radnje.
