Konspiracija je pojam latinskog porekla, nastao od latinske reči conspiratio, što se prevodi kao – zavera, urota. Pored ovog značenja, za ovaj termin se koriste i mnogi sinonimi, kao što su – dosluškivanje, tajni ugovor, ilegalan rad, prikrivanje, tajnost delovanja, tajni dogovor i slično.
Konspirirati je glagol koji se objašnjava kao učestvovanje u konspiraciji. U zavisnosti od konteksta u kom se upotrebljava, ovaj se termin tako i razlikuje, ali u osnovi nosi isto značenje.
Konspiracija se tumači i kao tajni (prećutni) sporazum koji se odvija između dva ili više preduzetnika sa ciljem sklanjanja drugog preduzetnika.
Predmet ovakvih situacija je uglavnom dogovor o cenama na tržištu ili o raspodeli tržišta koji se smatraju za zabranjene tržišne situacije. Konspiracija je i sistem ilegalnog i tajnog rada određenih organizacija protiv zvanične vlasti. Konspirativna osoba predstavlja osobu sklonu zaverama, a može se opisati i kao tajna I strogo poverljiva osoba. U metaforičnom smislu, konspiracija označava čuvanje tajne.
Konspirativna teorija (teorija zavere)
Pod zaverom se podrazumeva tajno udruživanje jedne ili više osoba sa ciljem pripremanja, pomaganja i izvršavanja određene radnje na štetu druge osobe ili grupe. U užem smislu, zavera predstavlja udruživanje u političke svrhe sa ciljem izvođenja državnog udara ili terorističkog napada.
U najpoznatije zavere na svetu spadaju: Katilinina zavera (63. godine pre nove ere), Zavera oslobodilaca protiv Julija Cezara (44. godine pre nove ere), Pizonova zavera protiv Nerona (65. godine), Barutna zavera protiv engleskog kralja i Parlamenta (1605. godine) i Zavera protiv vrha američke vlade (1865. godine).
Konspirativna teorija ili teorija zavere predstavlja pokušaj da se objasni razlog određenog događaja, uz neprihvatanje da je događaj rezultat direktne aktivnosti učesnika. Ovaj termin uglavnom ima negativno značenje, u kontekstu paranoičnog i neosnovanog verovanja. Konspirativne teorije su prvobitno imale neutralno značenje i označavale su bilo koju političku ili kriminalnu činjenicu. Kasnije je ovaj termin dobio pežorativno značenje i upotrebljavao se samo kada se označavala tajna zavere moćnih činioca. U najčešće predmete rasprava na temu konspirativne teorije, uzimaju se – masoni, novi svetski poredak, Vatikan, Pentagon itd.
Barkun je identifikovano tri grupe teorija zavere i to su:
- teorija događaja – odnosi se na ograničene i dobro definisane događaje, kaon a primer attentat na Kenedija;
- sistemske teorije zavere – ovde zavera ima široke ciljeve, kao što su na primer slučajevi sa mahinacijama Jevreja, komunizma ili katoličke crkve i
- teorija superkonspiracije – ova teorija obuhvata više navodnih zavera.
