Idealizam je termin grčkog porekla, nastao od grčke reči idea, koja u prevodu znači – pojava, lik, svojstvo, način, a predstavlja filozofski pravac čiji se sledbenici nazivaju idealisti. Ovaj pojam se često koristi u svakodnevnom govoru, a idealista u tom kontekstu označava osobu koja je perfekcionista sa savršenim, odnosno idealnim principima, a u pojedinim prevodima, idealista se tumači kao sanjar ili zanesenjak.
Idealizam, kao filozofski pravac, ideju predstavlja na prvo mesto, čime joj daje prednost nad materijalnim svetom. Podele idealizma se raznovrsne, a osnovna podela je na:
- metafizički i epistemološki;
- apstraktni i praktični i na
- objektivni i subjektivni idealizam.
Metafizički idealizam se suprotstavlja materijalizmu, dok se epistemološki (saznajni) idealizam određuje kao proces spoznaje u kojem um spoznaje samo psihičke pojave i stvari.
Apstraktni idealizam predstavlja platonsku predstavu o postojanju prapojmova i zakona koje je samostalno i nezavisno.
Praktični idealizam podrazumeva sledovanje idealnih stvari i postavljanje života kao savršenog i idealnog.
Objektivni (konkretni) idealizam je Hegel protumačio kao onaj idealizam po kome su pojmovi razuma prisutni samo u stvarnosti, dok subjektivni idealizam predstavljs spoljni svet samo kao predstavu.
Hegel je tvrdio da je filozofija upravo idealizam ili nije filozofija. Takođe, njegova koncepcija istorije je takođe idealistička, samim tim što on polazi od stave da “um vlada svetom”, odnosno da je dešavanje u svetskoj istoriji bilo i biće umno. Hegel je bio apsolutni idealista (panlogičar) i vodio se idejom da ništa što je bilo veliko u istoriji nije nastalo bez strasti.
Nemački idealizam podrazumeva period nemačke filozofije u period od Kanta do Hegela, a kasnije i Šegela. Generalno rečeno, nemački idealizam počinje Kantovim delom – “Kritika čistog razuma” (1781) i traje do Hegelove smrti (1831) i predstavlja vrhunac nemačke filozofije, te se kao takav često poredi sa klasičnom grčkom filozofijom.
U glavne karakteristike nemačkog idealizma su:
- teze o egzistenciji duhovnih bića,
- uverenje o izvođenju ljudskih radnji sa stanovišta razuma,
- velika karakteristična tekstualna forma i
- sistemski izgrađena prezentacija.
