Dijahronija je pojam grčkog porekla i označava raznovrsnost, odnosno zbivanje određenih pojava u različito vreme. Takođe, dijahronija se tumači i kao prikaz razvijanja određenog jezika u različitim periodima. Pojam dijahronije se najčešće upotrebljava u lingvistici.
Dijahronijska lingvistika
Dijahronijska lingvistika predstavlja naučnu discipline koja ima za cilj proučavanje istorije jezika. Pored pomenutog osnovnog cilja, dijahronijska lingvistika ima i sledeće ciljeve:
- objašnjava promene tokom vremena u konkretnim jezicima
- rekonstruiše praistoriju jezika, odredi njihovu srodnost, nakon čega se oni razvrstavaju u jezičke porodice
- objasni istoriju govornih zajednica,
- postavi osnovne teorije o uzrocima svih jezičkih promena
- izučava etimologiju reči.
Početkom XIX veka na romanskim studijama je počeo razvijati istoricizam u okviru jezičkih ispitivanja. Izučavanju istorijske perspektive u velikoj meri je doprinelo poznavanje latinskog jezika. Istorijska lingvistika je na početku bila tzv. uporedna lingvistika. Pojavom i otkrivanjem sanskrita, indoevropskog jezika najviše je uticalo na stvaranje ove discipline. Interesovanje za izučavanje neindoevropskih jezika je nastavljeno krajem XIX veka.
Osnivačem komparativne gramatike se smatra Franc Bop, iz Nemačke, koji je 1816. godine uporedio jezičku građu sanskrita sa određenim indoevropskim jezicima, te se ova godina smatra kao početak komparativnog prilaza u nauci o jeziku, kao i početkom izučavanja lingvistike, kao posebne nauke. Rasmus Kristijan Rask važi za osnivača istorijske lingvistike. On je bio Danac koji je veoma dobro poznavao germanske i ugro – finske jezike i na osnovu toga se zalagao za istorijski pristup u proučavanju jezika. Rask je među prvima ukazivao na pravila odnos u glasovima germanske grupe jezika u odnosu na glasove pojedinih indoevropskih jezika.
Dijahronijskoj lingvistici su srodne sledeće oblasti lingvistike:
- komparativna (uporedna) lingvistika
- dijalektologija
- morfofonologija
- etimologija.
Komparativna lingvistika jednim delom važi i za sinonim za dijahronijsku lingvistiku. Komparativni pristup je dijahronijski, ali sinhronijski aspekat je isto tako bitan za komparativnu lingvistiku, iz razloga što se dva ili više jezika mogu porediti u jednom određenom istorijskom period.
Osnovni metod rada se zasniva na poređenju različitih stanja jednog istog jezika ili više jezika koji su nastali od istog prajezika. Komparativna lingvistika utvrđuje stepen srodnosti među jezicima na osnovu fonetske, morfološke, sintaksičke, leksičke i semantičke veze. U najvažniju granu komparativne lingvistike spada istorijska fonetika.
