Anamneza je reč grčkog porekla, nastala od grčke reči anamnesis, što u bukvalnom prevodu znači – sećanje. Ovaj pojam se najčešće upotrebljava u medicinskoj terminologiji, gde se definiše kao prikupljanje svih neophodnih podataka od pacijenta, radi uspostavljanja opšte kliničke slike i radi utvrđivanja prave prirode bolesti pacijenta. Anamneza se vrši metodom razgovora sa samim pacijentom, a uspostavlja se od strane lekara kroz postavljanje pitanja pacijentu (po precizno utvrđenom redosledu).
Celokupni podaci dobijeni usmenim putem od strane pacijenta, zajedno sa fizikalnim pregledom pacijenta se unose u poseban obrazac (pisano ili elektronski) i oni skupa predstavljaju tzv. Istoriju bolesti pacijenta. Anamneza u svom sastavu sadrži sledeće podatke: generalije, sadašnju bolest, prethodne bolesti, ispitivanje o sadašnjem stanju (tzv. anamneza po sistemima), ličnu anamnezu, porodičnu anamnezu, socijalno – epidemiološke podatke i anamnezni zaključak.
Generalije, u okviru anamneze se sastoje od opštih administrativnih podataka, koje su neophodne za samu zdravstvenu ustanovu, tj. vođenje evidencije. Tu spadaju: ime i prezime pacijenta, pol, datum i mesto rođenja, adresa stanovanja, bračno stanje, zanimanje (profesija), datum prijema i otpusta iz bolnice, fond osiguranja i slično. Ovi podaci, iako izgledaju formalno i suvoparno, samom lekaru mogu biti od značajnije koristi. Tako na primer, na osnovu datuma rođenja, lekar može ustanoviti kako pacijent podnosi bolest u odnosu na godine života; zanimanje pacijenta može da bude od pomoći, ukoliko lekar sumnja da je bolest izazvana samom profesijom pacijenta itd.
Sadašnja bolest (anamnesis morbi, lat.) predstavlja jednu od važnijih delova anamneze, u kojoj se razrađuju glavne tegobe pacijenta. U okviru ovog dela, pacijetu se postavljaju određena pitanja, u koja najčešće spadaju: Kada je bolest počela is a kojim znacima i simptomima?; Kako je izgledao tok (razvoj) bolesti?; Koji su opšti simptomi bolesti? i slično. Postoje slučajevi, kada pacijent nije u stanju da odgovara na postavljenja pitanja lekara i tada se pomenuti podaci uzimaju od porodice ili pratilaca, uz posebnu naznaku – “heteroanamneza”.
Anamneza po sistemima obuhvata pitanja o opštim pojavama i pitanja usmerene anamneze po sistemima (glava i vrat, disajni organi, organi za krvotok, organi za varenje, mokraćni putevi, genitalije, kosti, zglobovi, mišići, koža i nervni sistem pacijenta). Što se opštih pojava tiče, one podrazumevaju prikupljanje podataka o nespecifičnim tegobama pacijenta (gubitak apetita, gojaznost, malaksalost, nesanica, hroničan umor, suvoća usta, promuklost i slično). Usmerena anamneza po sistemima ima svrhu da prikupi gore navedene podatke o nespecifičnim tegobama pacijenta.
Ranije bolesti (anamnesis vitae, lat.), kao deo anamneze se naziva još i “lična prošlost pacijenta” i u njoj se beleže svi važni podaci o ličnoj prošlosti pacijenta (o porodici, o bolestima još od najranijeg detinjstva, operacijama, vakcinacijama, prvoj menstruaciji, pobačajima, porođajima, o mogućim porocima pacijenta kao što su pušenje, alkohol, opijati itd).
Porodična anamneza (anamnesis familliae, lat.) takođe ulazi u deo sastavljanja anamneze pacijenta i u njoj se prikupljaju podaci o bolestima u užoj i široj familiji, postavljaju se pitanja u vezi bolesti koje su nasledne (tuberkuloza, karcinomi, dijabetes, hipotenzija, hipertenzija, bolesti srca, duševna oboljenja, eventualni suicidi u porodici i slično).
Socijalno – epidemiološki podaci se odnose na status pacijenta (porodični, stambeni i materijalni), odnosno na eventualne problem iz pomenutih sfera života pacijenta.
Anamnezni zaključak je deo anamneze u kome se izvodi zaključak na osnovu svih dobijenih podataka od pacijenta ili pratilaca, da bi se utvrdilo o kojoj se bolesti najverovatnije radi i u kom smeru lečenje treba da se usmeri dalje.
Na osnovu svega iznetog, anamneza predstavlja prvi i najvažniji deo postupka za utvrđivanje bolesti pacijenta. Na osnovu pojedinih statistika, medicinski stručnjaci su došli do činjenice da anamneza ima najveći značaj u postavljanju prave dijagnoze, čak duplo više od fizikalnog pregleda pacijenta. Anamneza u procentualnom smislu, u postavljanju prave dijagnoze učestvuje sa od oko 50 – 70 %, fizikalni pregled pacijenta sa od oko 20 – 30 %, a dopunska isitivanja sa od oko 10 – 20 %.
Pojam anamneze se javlja i u filozofiji i njenom učenju, gde se vezuje za Platona i njegovu teoriju “da se bića rađaju sa anamnezom”, odnosno sećanjem na “svet ideja” u kojem je svako biće (duša) boravila pre samog rođenja. U kolokvijalnom govoru, pojam anamneze se ređe koristi, a kada se upotrebljava, uglavnom se tumači kao određen proces koji uzrokuje i prethodi nekom trenutnom stanju.
